PROTEZ DİŞ TEDAVİSİ
Protez Diş Tedavi bilimi, olmayanı yerine koyma çabası üzerine kuruludur. Amaç kaybolan sert ve yumuşak dokuları yerine koymak bazen de var olan sert ve yumuşak dokuları korumaktır. Protez biliminde ‘Hangisi en iyi protezdir?’ sorusuna maalesef net bir cevap yoktur. Hastanın ağzına uygun olan protez tipi kişiden kişiye farklılık gösterir. Burada olması gereken soru ‘Benim ağzıma en uygun protez hangisi’ olmalıdır. Zira bu konuda en doğru kararı kişinin hekimi belirler.
Protez çeşitleri nelerdir?
Protezleri genel olarak; sabit, hareketli ve implant üstü protezler olarak gruplandırabiliriz
Kuron (Kaplama)
Büyük çürükler, kırıklar gibi aşırı madde kaybı olan dişlerde diş bütünlüğünü korumak amacı ile yapılan kaplamalardır. Dişlerdeki renk bozuklukları, dişler arası boşlukların kapatılması, diş kavsinin dışında kalan dişlerin hizalanması ya da kendi dişlerinin görünümünden memnun olmayan hastaların tedavisinde kullanılan çözüm yollarından biridir. Kuron kaplama, bir miktar küçültülen dişlerin üzerine yerleştirilerek yapılıR
Bu tedaviler ağızda bulundukları yere, estetik ihtiyaca ve hastaların tercihlerine göre metal destekli porselen kuronlar, zirkonyum destekli porselen kuronlar, tam seramik kuronlar, tam seramik veya kompozit lamina veneer kuronlar olarak yapılabilmektedir.
Metal destekli porselen kaplamalar
Metal destekli porselen kaplamaların iç kısmı metaldir. Metal diş formuna sokulur ve üzeri porselen ile kaplanır. Estetik açıdan yüksek kalitedeki ürünler olsa da ışık geçirgenlikleri açısından doğallık sorunu yaşatabilmektedir.
Zirkonyum destekli kaplamalar
Zirkonyum destekli kaplamalar, doğal dişe en yakın ışık geçirgenliği olan estetik kaplama uygulamasıdır. Zirkonyum kaplama, alerji riskini ortadan kaldıran, diş eti ile daha sağlıklı bir uyum oluşturan ayrıca ışık geçirgenlikleri metal seramik kaplamalardan çok daha fazla olan estetik çözümdür. Zirkonyum renginin beyaz olması zirkonyum destekli porselen kaplamalarda metal destekli kaplamalar gibi ışık geçirgenliklerinde bir sorun oluşturmazlar.
Empress
Metal alt yapı kullanılmaksızın hazırlanan dayanıklığı artırılmış porselen restarosyanlardır.
Yüksek ışık geçirgenliği sayesinde üstün estetik özelliklere sahiptir.
Laminate veneer
Dişlerin ön yüzeyine yapıştırılan ince porselen yapraklardır.Dişlerin renk , şekil ve konum bozuklarının düzeltilmesini sağlar.Dişlerden minimum aşındırma yapılarak veya aşındırma yapılmaksızın oldukça doğal ve estetik bir görünüm elde edilmektedir.
İmplant Destekli Kron Köprüler
Bir veya daha fazla diş estetiğinde dişsiz bölgeye yapılan implantlardan destek alınarak yapılan protezlerdir.Metal destekli porselen , zirkonyum gibi çeşitli materyallerden yapılmaktadır.
PORSELEN KRON HANGİ DİŞLERE YAPILIR?
• Dişte aşırı madde kaybı olması ya da çürümesi halinde porselen kron yapılabilir.
• Renklenme olmuş ve rengi geriye döndürülemeyen dişlere porselen kron uygulaması yapılabilir.
• Şekil bozukluğu bulunan dişlere porselen kron yapılabilir.
• Dişlerde kırılmaları önlemek için, zayıf kanal tedavisi yapılmış dişlere porselen kron yapılabilir.
• İmplant uygulamaları üzerine porselen kron yapılabilir.
• Dişlerde olan kırıkları onarmak için porselen kron yapılabilir.
PORSELEN KRONUN FONKSİYONLARI NELERDİR?
Porselen kron hasarlı hale gelen dişin tamamen kaplanması için kullanılır. Hasarlı olan dişi kuvvetlendirmesi yanında, görüntüyü, şekli ya da hizasını düzeltmek içinde kullanılabilirler. Bunun yanında fonksiyon sağlaması için, dişe benzeyen şekil ve yapı sağlayacak biçimde implant üstüne yerleştirilebilir. Porselen kronlar dişlerin renginde üretilebilir. Güçlü olmalarını sağlamak için eskiden sıkça metal alt yapıya sahip porselen kronlarda uygulanıyordu. Oysa bugün daha sık olarak ön bölgelerde ışığı daha iyi yansıtan empres porselenler veya laminateler, arka dişlerde ise zirkon destekli porselenler uygulanmaktadır. Diş doktoru ile hasta arasındaki protokollerle dişin durumuna göre uygun bir alt yapıya sahip olan porselen kronlar tercihi edilebilir.
KÖPRÜ NEDEN YAPILIR?
Tam protezler ağzında hiç dişi olmayan hastalarda, birebir ağız dokularından destek alarak dizayn edilen akrilik kaide ve dişlerden yapılan protezlerdir.
Tam protezler özellikle tüm dişler çekildikten sonra ortaya çıkan dudakların içe doğru büzülmesi, yüzün alt kısmında içeri göçüklük ve yaşlı görünüm gibi estetik kaygıları da ortadan kaldırarak, hem çiğneme fonksiyonlarını geri kazandırır hem de estetik kaygılara son vererek hasta memnuniyeti sağlar.
Kısmı hareketli protezler özellikle arkadaki dişlerin çekilmesi ile sabit protez ayağı olarak kullanılacak dişi kalmayan veya köprü yapılmasına imkan olmayacak kadar fazla diş eksiği olan hastalarda kullanılan, desteğini hem ağızda kalan dişlerden hem de ağız dokularından alan protezlerdir.
Tam (damak) protezlerde metal görünüm olmadığı için estetik açıdan herhangi bir kaygı oluşturmazken kısmi hareketli protezler için aynı şeyi söylemek pek mümkün olmayabilir. Kısmı hareketli protezler, dişlere metal bağlantı parçaları ile bağlandığından hastada estetik kaygı oluşturabilir. Bu problemi çözümü hassas bağlantılar kullanarak, dişlerle yapılan bağlantıları görünmez hale getirmektir.
Sabit Protezlerin Bakımı
Ağız bakımı normal diş fırçalamasının günde en az iki kere yapılması, ara yüz fırçalarıyla diş aralarının ve köprüde eksik olan dişlerin altlarının (köprü gövdesinin dokuya bakan alt tarafı) iyi temizlenmesi şeklinde yapılmalıdır.
Zirkonyum destekli kaplamalar
Zirkonyum destekli kaplamalar, doğal dişe en yakın ışık geçirgenliği olan estetik kaplama uygulamasıdır. Zirkonyum kaplama, alerji riskini ortadan kaldıran, diş eti ile daha sağlıklı bir uyum oluşturan ayrıca ışık geçirgenlikleri metal seramik kaplamalardan çok daha fazla olan estetik çözümdür. Zirkonyum renginin beyaz olması zirkonyum destekli porselen kaplamalarda metal destekli kaplamalar gibi ışık geçirgenliklerinde bir sorun oluşturmazlar.
Ağızda bir ya da daha çok eksik diş bulunuyorsa, köprü yapılabilir. Ağız yapısındaki eksik dişin yarattığı boşluklar diğer dişlerin buraya kaymasına ya da dişin yerinde dönmesine ve ağzın kapanması gibi sorunlara neden olabilir. Bu eksik dişler yüzünden diş eti hastalığı ve temporomandibular eklem sorunları ile sıkça karşılaşılabilir. Köprüler ağızda eksik olan bir ya da daha çok dişin yerine kullanılabilir. Dişin olmadığı boşluğu doldururlar. Bunlar boş alanın etrafındaki doğal dişlere ya da implantlara yapıştırılarak kullanılırlar. Destek olarak tabir edilen dişler, köprüler için sabitleyici olarak görev yaparlar. Boşluğu doldurması için koyulan diş, destek kronlara tutturularak yerleştirilir. Kronda yapıldığı gibi, köprü içinde farklı malzemeler seçilebilir. Bunlar dişlerin doğal renginde üretilebilir.
EKSİK DİŞLERİN YERİNE PROTEZ YAPILMADIĞINDA NE OLUR?
Eksik dişler yapılmadığı takdirde, kişinin buna komşu dişleriyle, diğer çenedeki karşıt diş çekim boşluğuna doğru hareket etmeye başlar. Bu sebeple ağızda bozuk diş kapanışı çürük ve diş kayıplarıyla neticelenir. Bir sebepten dolayı diş kaybı oluştuğunda, komşu dişlerde kayıptan dolayı oluşan boşluğa doğru hareket eder. Bu yüzden yandaki dişlerde diş eti sorunları, dişlerin boşluğa hareketinden dolayı kemik kayıpları, diş estetiğinde bozulma ve çiğneme kuvvetinde değişimler meydana gelir. Ağızda uzun süre bu boşluğun implant ya da köprüyle restore edilmediği durumlarda diş kayıpları olur. Diş eksikliğiyle birlikte yerine protez yapılmaması halinde ortaya çıkan diğer sorunlar ise, çiğneme eksikliğiyle yaşanan sindirim bozuklukları ve rahatsızlıklarıdır. Kaybedilen dişin konumuna göre kişide konuşma bozukluğu ve estetik sorunlar gündeme gelebilir.
PROTEZ YAPILMASI KİŞİYE HANGİ FAYDALARI SAĞLAR?
Protez uygulamasında kişinin kaybolan fonksiyonlarının yeniden kazandırılması, bozulan konuşmanın düzeltilmesi ve estetik görüntünün daha iyi hale gelmesi amaçlanır. Protez uygulamasında kaybedilmiş olan ağız sağlığı düzeltilirken, toplumda eksik ya da hasar görmüş dişlerle yaşamak zorunda kalan kişilerin psikolojik yönden desteklenmesi sağlanmaktadır. Bu etkenler fonksiyonel bozuklukların yanında, kişilerde kendine güven duygusunun azalmasına sebep olmaktadır. Kişilerde zaman içinde yemek yeme sırasında, çiğneme fonksiyonunda, yutkunma ve geceleri çeşitli sebeplerle diş gıcırdatmaları nedeniyle dişlerde farklı şekillerde aşınmalar olmaktadır. Bunun yanında çürüklerde ve kaza sonucunda dişlerin bazı kısımlarında kırılmalar meydana gelebilir. Bu durumlarda kron ya da köprü adı verilen protezlerle diş yapıları yeniden yerine konabilir.
Hareketli Protezler
Bütün dişleri çekilmiş, dişeti rahatsızlıklarına bağlı olarak dişlerin tümünü ya da bir kismi kaybetmiş hastalarda kayıp dişlerin yerine takılıp çıkarılabilen protezler kullanılmaktadır.
Damak protezleri olarak da bilinen hareketli protezler; tam veya kısmi olarak iki farklı şekilde yapılabilmektedir.
Tam protezler ağzında hiç dişi olmayan hastalarda, birebir ağız dokularından destek alarak dizayn edilen akrilik kaide ve dişlerden yapılan protezlerdir.
Tam protezler özellikle tüm dişler çekildikten sonra ortaya çıkan dudakların içe doğru büzülmesi, yüzün alt kısmında içeri göçüklük ve yaşlı görünüm gibi estetik kaygıları da ortadan kaldırarak, hem çiğneme fonksiyonlarını geri kazandırır hem de estetik kaygılara son vererek hasta memnuniyeti sağlar.
Kısmı hareketli protezler özellikle arkadaki dişlerin çekilmesi ile sabit protez ayağı olarak kullanılacak dişi kalmayan veya köprü yapılmasına imkan olmayacak kadar fazla diş eksiği olan hastalarda kullanılan, desteğini hem ağızda kalan dişlerden hem de ağız dokularından alan protezlerdir.
Tam (damak) protezlerde metal görünüm olmadığı için estetik açıdan herhangi bir kaygı oluşturmazken kısmi hareketli protezler için aynı şeyi söylemek pek mümkün olmayabilir. Kısmı hareketli protezler, dişlere metal bağlantı parçaları ile bağlandığından hastada estetik kaygı oluşturabilir. Bu problemi çözümü hassas bağlantılar kullanarak, dişlerle yapılan bağlantıları görünmez hale getirmektir.
Sabit Protezlerin Bakımı
Ağız bakımı normal diş fırçalamasının günde en az iki kere yapılması, ara yüz fırçalarıyla diş aralarının ve köprüde eksik olan dişlerin altlarının (köprü gövdesinin dokuya bakan alt tarafı) iyi temizlenmesi şeklinde yapılmalıdır.
Protezler günlük olarak temizlenmelidir
Hareketli protezler her yemekten sonra mutlaka çıkartılmalı ve üzerindeki gıda artıkları su altında temizlenmeli ve ağız suyla çalkalanmalıdır.Gün sonunda sıvı bir temizleyiciyle fırça kullanarak temizlenmelidir.Protez temizleyici özel efervesan tabletler günlük olarak kullanılmalıdır.Protezler kesinlikle çamaşır suyu gibi çözücü içeren sıvılar içine konmamalıdır, bunlar protezin yapısını bozarak hem kırılganlığını arttırmakta hem de yüzeyini pürüzlendirerek daha fazla kirlenmesine neden olmaktadır.
Protezlerin temizlenmemesi durumunda:
•Ağız kokusu
•Protez altındaki dokularda tahriş ve mantar enfeksiyonlarının oluşumu
•Estetik problemler
•Mukozada yaralar ve enfeksiyonlar
•Dokulardaki tahrişe bağlı olarak protez uyumunda bozulmalar meydana gelebilir.